A LÍRICA MEDIEVAL
A sociedade na Idade Media, tiña un sistema feudal, que
consistía na concesión de feudos a cambio du- nha prestación política e
militar : a nobreza e o clero posuían as terras mentres que os campesiños pedíanlles
protección aos nobres a cambio de traballar os feudos destes e pagar tributos.
A sociedade organizábase nunha estrutura piramidal : a
mayoría (campesinos, artesáns) e a minoría (nobreza e clero).
A CANTIGA DE AMIGOS (orixe popular):é aquela na que unha moza expón o amor que sente a rapaza. A voz
é, daquela, feminina e a palabra clave adoita aparecer nos
primeiros versos é amigo. Recursos formais :
- Refrán : Verso ou versos que se repiten ao final
de cada estrofa. Un dos recursos mais representativos da lírica da Galiza. Por
esta clasificación dous tipos, cantigas de refrán ou cantigas de mestía.
- Paralelismo : Consiste en repetir estrofas de dúas en
dúas. Os versos da 2ª son unha pequena variante dos da 1ª.
- Leixaprén : Deixa e colle. Repetición do 2 verso da
1ª estrofa, no primeiro da terceira, o segundo da segunda, no primeiro da
cuarta.
A CANTIGA DE AMOR (orixe provenzal) : é aquela na que un trobador fala dos sentimentos que lle esperta a
súa amada baseada no amor cortés (coita/pena
ou loanza da dama). A voz é, daquela, mascu-
lina e a palabra clave que
aparece sempre nos primeiros versos é señor.
Características formais :
- cantiga de refrán : composicións que levan un ou varios versos que se repiten ao
final de cada estrofa. Son as máis parecidas ás cantigas de
amigo.
- cantiga de mestría : non ten refrán e componse de tres ou catro
cobras de sete versos heptasílabos, octosílabos ou decasílabos.
Estas son máis parecidas ás composicións provenzais. Recursos :
- dobre : repetición dunha palabra
ou grupo de palabras en posicións simétricas dunha estrofa
- mordobre : repetición, en posicións simétricas, dun mesmo lexema, con
variación nos morfemas.
CANTIGA DE ESCARNIO E MALDICIR (orixe popular e provenzal) : é
aquela na que o poeta busca a crítica e o humor (con sátiras sociopolíticas, literarias e sexuais).
O GALEGO E A LITERATURA
NOS SÉCULOS ESCUROS (XV-XVIII)
Despois dun período medieval de grande esplendor para a nosa
lingua e a nosa literatura, o galego pasa por unha etapa de decadencia coñecida como
Séculos Escuros (do S. XV
ao XVIII). Galicia queda
sometida á coroa de Castela e o castelán pasa a actuar como lingua do poder e
de maior prestixio, desprazando o galego dos usos cultos e escritos. Por isto
as mostras de literatura culta (literatura escrita) en galego
son practicamente inexistente. Nesta época aparece un novo grupo social, a fidalguía, son persoas de baixa
nobreza que serven de intermediarios entre os donos das terras e os campesiños.
O pobo é galegofalante e está constituido por la bregos, que na súa maior parte
non son propietarios, senón que traballan terras alleas, pagando un arren
damento, que son os foros.
Desta época só conservamos escasos textos de lírica culta,
unha vizosa e abundante lírica popular (refráns, trabalinguas,
adivinanzas), moitos contos e lendas populares (narrativa) e
algunha obra de teatro.
COMPARATIVOS
- usamos COMA : diante de calquera palabra que non sexa un verbo (É tan bo coma ti.)
- usamos COMO : cando vai diante dun verbo (Fíxoo
como sabía)
- usamos CA
: diante de calquera palabra que non
sexa verbo (É mellor ca ti ou ca el. etc. - Chego antes a Lugo ca
á Coruña.)
- usamos CÁ e CÓ : cando sae da contracción de “ca”,
comparativo, + artigo “a” ou “o” (ca + a/o
= cá/có)
(A miña casa é mellor cá túa. - Era máis traballador có amigo)
COMPARATIVO DE SUPERIORIDADE : máis
+ adx. + que/ca – máis + nome +
que
COMPARATIVO DE IGUALDADE : igual
de/tan + adx. + que/ca/como - tanto(s)/-a(s) + nome + como
COMPARATIVO DE INFERIORIDADE : menos
+ adx. + que/ca – menos + nome + que
FORMACIÓN
DE PALABRAS POR DERIVACIÓN : é un procedemento de
formación de palabras consistente en engadirlle a un lexema prefixos e
sufixos (panadeiro, submarino)
FORMACIÓN
DE PALABRAS POR COMPOSICIÓN : é un procedemento de
formación de palabras novas consistente na unión de dúas ou máis palabras (xordomudo,
tapacubos, afíalapis)
FORMACIÓN
DE PALABRAS POR PARASÍNTESE : este procedemento é unha
combinación dos dous anteriores. Primeiro formamos por composición una
palabra (picapedra) e despois engadimos un sufixo
(picapedreiro). Outras
palabras formadas por parasíntese (paragüeiro,norteamericano,
tornasolado, se-
temesiño, altofalante)
O PLURAL DAS PALABRAS COMPOSTAS
a) Se
os dous elementos están soldados nunha única palabra, forman o plural como o
segundo elemento (viandante, viandantes)
b) Se o
segundo elemento é un monosílabo rematado en –l, forman o
plural engadindo –es (cartafol, cartafoles)
c) Se o
segundo elemento xa está en plural, son invariables (o gardamontes, os
gardamontes)
d) Se
os dous elementos se escriben separados e o segundo elemento é un adxectivo,
cada un deles escríbese en plural (garda civil, gardas civís), se o
segundo elemento é un substantivo, vai só en plural o primeiro
elemento (camión cisterna, camións cisterna)
Cando
dúas linguas coexisten nun contexto de lingua dominante fronte a outra que é a
dominada ou minorizada estamos ante unha situación de conflito lingüístico. Unha sociedade non é bilingüe só por existir
nela dúas linguas. Ademais, o bilingüismo
é a capacidade individual de falar indistintamente dúas linguas. Diglosia é a coexistencia de duas linguas en
desigualdade, unha dominante (castelán)
e outra mi- norizada (galego), de
xeito que, a dominante úsase en niveis cultos e formais e a minorizada no
ámbito privado e coloquial. O bilingüismo é un feito individual mentres que a diglosia é un feito social. A situación diglósica que sufríu o galego ao longo da
historia na súa relación co castelán foi xerando en moitos actitudes negativas
que se van superando nas xeracións máis novas. Só demostrando que o galego serve para calquera acto de
comunicación e que é útil para desenvolverse na sociedade se poderán superar os
prexuizos e progresar na súa normalización.
Javi gay
ResponderEliminar