resumen galego 4º eso 3ª avaliación

 ORACIÓNS

O suxeito indica o protagonista da acción verbal, pero non é imprescindible. Debemos distinguir varias posibilidades nas oracións :

ORACIÓNS CON SUXEITO EXPRESO : expresado na oración→Ti sabes moito

ORACIÓNS CON SUXEITO ELIDIDO : suxeito omitido→Verémonos mañá

ORACIÓNS SEN SUXEITO : - están en 3ª pers. sing ou pl. e con verbos referidos a fenómenos da natureza (Choveu a mares onte á tarde), pero tamén poden estar en sentido figurado e entón sí que teñen suxeito (Ese ano chovéronlle os suspensos) - cos verbos haber, facer, ser, estar (Non hai fantasmas) - as impersoais, van en 3ª pers. con “se” (En Galicia cómese moito) ou co pronome un/una (Un sabe perfectamente o que fai)

Temos que distinguir dous tipos de oracións :

ORACIÓNS COPULATIVAS : cos verbos copulativos (ser, estar, parecer e semellar) + atributo  (O neno é feliz - O neno está feliz - O neno parece feliz - O neno semella feliz)

ORACIÓNS PREDICATIVAS : con verbos predicativos (todos menos ser, estar, parecer e semellar) + calquera complemento, menos un atributo

As oración predicativas poden estar : - en voz activa (o suxeito realiza a acción→Os nenos xogan no parque) - en voz pasiva (o suxeito recibe a acción→O paciente foi intervido polo cirurxián)

COHESIÓN TEXTUAL

CONECTORES : - condicionais (se) - hipótese (en caso contrario, do contrario, a non ser que, a menos que, salvo que) - conclusivos (en fin, por último, en suma, finalmente, rematando, para resumir, en síntese, en resumo)

SEMÁNTICA

ANTONIMIA : - antónimos graduais (establécese una graduación entre os termos→branco, negro / frío, calor) - antónimos complementarios (o significado dun termo elimina o outro→seco, mollado / vivo, morto) - antónimos recíprocos (a existencia dun termo implica a do outro→pai, fillo / comprar, vender)

PALABRAS XUNTAS E SEPARADAS

CONSTITUÍNTES XUNTOS

- substantivos e adxectivos : se a flexión de xénero ou número se realiza só no último constituínte ou se a palabra composta é invariable, a unión entre os seus componentes prodúcese directamente (cartafol→

Cartafoles / vacaloura→vacalouras / abrelatas→invariable)

 - adverbios : abofé, acotío, adrede, amais, amodo, antonte, apenas, arstora, arreo, asemade, dabondo, decontado, decontino, decote, decotío, deseguida/o, devagar, disque

- pronomes numerais:dezaseis, dezasete, dezaoito, dezanove, douscentos, trescentos, novecentos

- conxuncións : conque, porque, senón

CONSTITUÍNTES SEPARADOS

- Substantivos e adxectivos : de realizarse a flexión de xénero ou número nos dous constituíntes o usó no primeiro, estas escríbense de forma separada (sen guión)  (garda civil→gardas civis / camión cisterna→camións cisterna)

- locucións adverbiais : á beira, a cada pouco, a carón, a deshora, a eito, á mantenta, a miúdo, á présa, a tempo, de certo

- pronomes numerais : vinte e un, vinte e dous, vinte e tres, vinte e catro, trinta e un, trinta e dous, cento un, cento cinco, mil douscentos, mil trescentos

- locucións conxuntivas : a mais, así e todo, con todo, des que

A PUBLICIDADE

O texto publicitario (estrutura→título, texto, marca) é unha forma de comunicación que pretende transmitir información e incitar a certos comportamentos. É importante o compoñente visual (imaxes), o emprego de personaxes famosos e a linguaxe visual (argumentos racionais→explicando as vantaxes do produto / apelacións emocionais→poden chegar a non ter relación co produto)

Os flyers son folletos publicitarios, de tamaño reducido, de papel fino e de pouca  calidade.

O banner (imaxes ou animacións que se amosan cada vez que o navegador abre a páxina que o contén) é a forma de publicidade máis común en internet

LINGUA ESTÁNDAR

 A lingua estándar é un modelo de lingua común, pois todos os idiomas precisan dunha norma que sirva de referencia para os usos formais, para poder ser ensinada nas escolas, para poder ser utilizada nos medios de comunicación e para facer que o idioma sexa sentido por todos os falantes como propio.

Daquela o estándar é unha variedade artificial e planificada construída a partir de distintas variedades lingüísticas dun idioma que se escolle como modelo de lingua común identificada e aceptada polos falantes como a forma correcta e normativa do código lingüístico. No caso do galego, xa no primeiro terzo do S. XX comezou o labor de construcción dunha variedade estándar, especialmente por parte das Irmandades da Fala e da Xeración Nós. Este labor continuou con atrancos na ditadura franquista, limitado á literatura, e non foi ata 1983 cando se publicaron as Normas Ortográficas e Morfolóxicas do Idioma Galego.  O proceso de estandarización implica a creación de : - unhas normas ortográficas - un diccionario - unha gramática - unha pronuncia estándar

COMO NACEN AS LINGUAS ESTÁNDAR

-  a partir dos dialectos locais falados nas rexións en que se asentan os centros de poder ou comercio (español, portugués, inglés, chinés). 

 - do dialecto dunha rexión que foi centro cultural (italiano do dialecto toscano).

-  a partir das diferentes variedades xeográficas do idioma (árabe moderno, galego, alemán, éuscaro),

incluso existen idiomas que posúen dúas variedades estándar (noruegués).

A LITERATURA ACTUAL : A LÍRICA

O ACHEGAMENTO DA POESÍA A NOVOS PÚBLICOS : Coa chegada da democracia, a literatura galega vai poder expresarse en liberdade a través de novas formas de expresión literaria  que reflicten as mudanzas que se producen na sociedade. A publicación en 1976 do poemario Con pólvora e Magnolia (Méndez Ferrín), protagonizará o abandono progresivo da literatura comprometida coa sociedade, nacendo así una maior preocupación pola forma e a estética na poesía.

A POESÍA NA DÉCADA DE 1980 : - presta máis atención á forma - destaca o verso libre - os temas principais son o amor, o erotismo, o intimismo, a terra - o culturalismo (afasta a literatura da sociedade)

Desta década destacan autores como Lois Pereiro (Poesía última de amor e enfermidade, 1995), Miguel Anxo Fernán Vello (Do desexo de corpo e sombra, 1984), Pilar Pallarés (Sétima soidade, 1984)

A POESÍA DA DÉCADA DE 1990 ATA A ACTUALIDADE : - xorden grupos poéticos -  recupéranse   obras de autores pouco canónicos (Uxío Novoneyra, Avilés de Taramancos, María Mariño) - aumenta o número de concursos poéticos - as escritoras teñen unha destacada presenza nestas últimas décadas (Mª X. Queizán, Olga Novo, María Lado, Yolanda Castaño, María do Cebreiro, Lupe Gómez) - impúlsase a tradución de poetas de fóra de Galicia

TRAZOS DA POESÍA GALEGA ACTUAL : - o léxico usado é coloquial pero coidado - recupérase o poema para ser lido - a poesía céntrase en temas coñecidos (amor, erotismo, paso do tempo, morte, terra) - xorden novas temáticas (feminismo, vida cotiá, antimilitarismo, anticapitalismo, ecoloxía) - linguaxe poética marcada pola sinceridade e polas vivencias persoais