resumen galego 4º eso 2ª avaliación

A NARRATIVA ENTRE 1936 E 1976

ÁNXEL FOLE : escritor lugués, é continuador dos temas e das fórmulas da tradición oral galega a través dos libros Á lus do candil (1953) e Terra brava (1955).

ÁLVARO CUNQUEIRO : é un dos escritores máis persoais da literatura galega. A obra Merlín e familia iniciou en 1955 un conxunto de narracións (As crónicas do sochante, Se o vello Simbad volvese ás illas) que se caracterizan por : - seguen os modelos estilísticos da tradición oral – estas novelas teñen una estrutura aberta na que se introducen multitude de relatos autónomos entre sí – elimínanse as fronteiras entre a realidade e a ficción, introducindo personaxes míticos como Merlín e Simbad, e mestúrase o marabilloso e o cotián. O contraste entre o mundo mítico e o real resólvese por medio da ironía e o humor.

EDUARDO BLANCO AMOR : escritor ourensán que incorpora na súa traxectoria literaria técnicas procedentes das tentativas de renovación da novela do S. XX. As súas obras xiran arredor da cidade de Ourense  (A esmorga, Xente ao lonxe).

XOSÉ NEIRA VILAS : desenvolve a súa traxectoria literaria entre Cuba e Galicia. A súa obra describe por medio dunha prosa simple e emotiva a vida dos emigrantes galegos en América e o cotián no rural galego (Memorias dun neno labrego).

A NOVA NARRATIVA GALEGA : en 1960, un grupo de autores influído pola corrente literaria Nouveau Roman francés crea un movemento de ruptura coa narrativa tradicional e o ruralismo. A colección Illa Nova da Editorial Galaxia publicou a maioría das obras desta corrente que se caracterizou por achegar á literatura galega as innovacións formais dos movementos literarios europeos de vangarda. Entre estas novidades destaca : - a multiplicidade de puntos de vista na narración – a creación de personaxes e espazos literarios propios – enfocar a narración a través do obxectivo dunha cámara cinematográfica – a cousificación dos personaxes, descritos como se fosen obxectos.

USO DO X, DO LL E DO I

LEVAN X : bixutería, conxugal, conxuntural, dexección, disxunción,enxalzamento, enxesar, exaculación, exacular, excelente, exceso, expectación, experto (sabedor), expiar (pagar por unha falta), extensión, extenso, externo (fóra), extirpe (verbo extirpar), extremidade, extremo, inxectar, mixto (mesturado), paixón, proxección, proxectar, proxector, sinxelo, subxacer, traxectoria, vertixe, xacente, xampú, xaxuar, xenro, xeo, xintoísmo, xintoísta, xiringa, xordo, xugo, xugular, xustaposición, xustapoñer

LEVAN LL :  agasallo, agulla, alleo, allo, antollar, antollo, aparellador, aparellar, atallar, atallo, bacallau, baralla, barallar, brillante, brillar, brillo, burbulla, callado, callar, cella, cerralleiro, coello, espello, estropallo, falla (‘fallo ou carencia’), gargallada, lentella, mallo (‘apeiro’), mexillón, migalla, ollal, olleiras, palla, pallaso, parella, partilla, semellante, semellar, tallo, tella, tellado, vasilla

LEVAN I : aboiar, abraiar, alboio, alfaia, alfaiate, apoio, baioneta, boia, croio, ensaiar, ensaio, escaiola, escaiolar, faia (‘árbore’), faiado, ianqui, iate, Iemen (‘país’), iemení, ien (‘moeda xaponesa’), iodo, ioga, iogur, iogureira, ioió, laiar, laio , maio (‘mes’), maionesa, maior, mayoría, maiúscula, minisaia, papagaio, paraguaio, pararraios, Praia, raia, raiar, raio, saia, uruguaio, xoia, xoiaría, xoieiro

BLOQUE CENTRAL

TRAZOS PRINCIPAIS : - fan o plural –s (camiós, cas) • non hai seseo (só na área central de transición)  • hai gheadas no occidente e non hai no oriente • ditongo –oi (moito, noite, coiro) • termina- ción ao/-á (irmao/irmá) • alternancia do pronome ti e tu • alternancia do ditongo cua/ca (cuatro/ca- tro, cuanto/canto). Ten 4 áreas :

- Área mindoniense (nordés da Coruña e norte de Lugo) : • pronomes nosoutros/as, vosoutros/as • diferencian lle de lles (non llelo pidas→a eles) • formas seña, esteña (analóxicas de teña) • formas sallo, vallo

- Área central de transición (entre as áreas mindoniense e lucu-auriense, comprende zonas das catro provincias galegas, entre outras as de meira, ordes, o Carballiño ou o Deza) : - Alternacia do femenino en án/á (miña irmán/miña irmá) – demostrativos (este, eses, aquel)

- Área lucu-auriense (comprende o centro e o sur da provincia de Lugo e case toda a provincia de Ourense, agás as comarcas do Carballiño, a Limia Baixa polo oeste e a franxa oriental):   - demos- trativos (iste, ise, aquil) – vogal radical “i” e “u” nos imperativos (culle, bibe)

- Áreas oriental de transición (entre as áreas lucu-auriense e o bloque oriental, comprende parte da comarca de verín) . - Ditongo -ui (muito, nuite, uito) - demostrativos (este, ese, aquel)

POLISEMIA : un único significante pero máis dun significado  (cabeza, banco, pico, ollo, pé…).

FUNCIÓNS SINTÁCTICAS DENTRO DA ORACIÓN

SUXEITO (Sux) : está formado por unha frase nominal (fn) e concorda en número e persoa co verbo   

(Xoán mercou patacas - esa rapaza é moi  guapa - Mar azul é un tema especial - ela é así - andar dúas horas diarias é moi saudable)

Ollo! en ocasión o suxeito lóxico confundímolo co gramatical (A Luisa dóelle a cabeza)

PREDICADO (P) :  é a función fundamental da oración. Está formado por unha frase verbal (fv) que ten  

un verbo ou unha perífrase verbal (Moito ladraban os cans onte á noite  - Todos falaban moito)

CD : Indica a acción expresada polo verbo (Comín mazás). Para identificalo teño dúas probas: pronominalizalo (comeu mazás > comeunas), ou pasalo a pasiva (comeu mazás > as mazás foron comidas por el/ela). Ollo! o CD “nunca” leva preposición, agás no caso de ser CD de persoa que pode levar a prep “a” (Vin a María > Vina)

CI : sempre é unha f.prep, porque vai introducido polas prep “a”/”para” e é substituible polo pronomes  persoais átonos “lle/lles” (Regalamos un coche eléctrico a Luís > Regalámosllelo). Ás veces o CI aparece duplicado (deixeille o libro a Ana)

CC : Especificamos o CCL, CCT, CCM. Todos eles modifican ao verbo e aportan información relacionada coas circunstancias que rodean o predicado. Normalmente esta función é desenvolvida por adv, f. adv ou por  f. prep. (Onte vino na rúa falando con ela/así)

SUPLEMENTO :  Sempre é unha  f.prep e aparece cando o verbo esixe preposión  (pensar en  - confiar en  - falar de   -  crer en - con todos os verbos pronominais: namorarse de, esquecerse de, despedirse de…)

ATRIBUTO (Atr.) : Aparece só cos verbos copulativos (ser; estar e parecer), concorda co Sux en xénero e número. Adoita ser unha f.adx. (Antía é alta).En ocasións pode ser Atr.  unha f.Prep ou un adv (Ela é de Madrid = madrileña - eles son así = graciosos).

- PREDICATIVO (C.Pvo) : complementa ao mesmo tempo o verbo e o suxeito ou o CD, aparece cos verbos predicativos. Esta función é desempeñada por un adxectivo ou unha frase adxectiva (A casa quedou baleira - Nomearon a Pedro presidente - María quedou encantada co teu agasallo)

- COMPLEMENTO AXENTE (C.Ax) : é un complemento que se emprega na oración pasiva e indica quen realiza a función expresada polo verbo. Está formado por unha frase preposicional introducida pola preposición por (A proposta foi aprobada por todos os empresarios). Realiza a función de Sux na voz activa (O bocadillo foi comido polo neno – O neno comeu o bocadillo)