OS SENTIDOS E O APARELLO LOCOMOTOR BIOLOXÍA 3ºESO

OS RECEPTORES SENSORIAIS

Os receptores sensoriais son estruturas formadas por células nerviosas, especializadas en captar estímulos e transformalos en  impulsos nerviosos. Tipos de receptores segundo o estímulo que reciben :

- MECANORRECEPTORES : cambios de presión

- TERMORRECEPTORES : cambios de temperatura

- QUIMIORRECEPTORES : substancias químicas

- FOTORRECEPTORES : sensibles á luz.

- NOCICEPTORES : presións internas, son responsables da dor.

Tipos de receptores segundo a súa localización :

- INTERNOS (interorreceptores) : informan sobre o estado e funcionamento de órganos internos.

- EXTERNOS (exterorreceptores) : captan estímulos exteriores, están na superficie do noso corpo.  

O SENTIDO DA VISTA

 O ollo é o órgano que permite o sentido da vista. Trátase dun globo esférico que contén líquidos (humor acuoso e vítreo) que lle dan forma ao ollo. Está formado por :

ÓRGANOS ANEXOS (protexen o ollo e permiten o seu movemento) : cellas, pálpebras, pestanas, aparello lacrimal e músculos dos ollos

GLOBO OCULAR : ten 3 capas : esclerótica, coroide e retina.  

FUNCIONAMENTO  DO OLLO

 A luz entra pola córnea, atravesa a pupila (que regula a intensidade da luz), cruza o cristalino (que enfoca segundo a distancia) e incide sobre a retina formando unha imaxe invertida sobre a mesma. A retina (que é fotosensible) transforma a imaxe en impulsos nerviosos que sae a través do nervio óptico ata o cerebro. A nosa visión é binocular (enfoque dos dous ollos).

ENFERMIDADES DOS OLLOS : - hipermetropía : a imaxe enfocada fórmase detrás da retina, o globo ocular é máis curto, non se ve ben de cerca. - miopía : o globo ocular é máis alongado. Non se ve ben de lonxe. - astigmatismo : incorrecta curvatura da córnea. - cataratas : na córnea hai zonas máis opacas, non son transparentes. - glaucoma : a presión intraocular é moi alta e produce cegueira. - conxuntivite : inflamación do tecido conxuntivo. 

HIXIENE  DOS OLLOS : lavar, boa luz, distancias adecuadas, evitar ler en movemento, revisións médicas

O SENTIDO DO OÍDO

os oídos son os órganos da audición e do equilibrio. Distínguense 3 partes :

OÍDO EXTERNO :  - Pavillón da orella (repregamentos cartilaxinosos) - conduto auditivo externo (con glándulas que producen o cerume) 

OÍDO  MEDIO : -cadea de osiños (martelo, bigornia e estribo que conectan o tímpano co oído interno)

OÍDO  INTERNO : - a trompa de Eustaquio (comunica o oído coa farinxe e  equilibra a presión a ambos lados do tímpano) - canais semicirculares (sentido del equilibrio) - cóclea ou caracol (sentido auditivo)

FUNCIONAMENTO  DO OÍDO

- AUDICIÓN : os sons recólleos o pavillón auditivo que os transmite ao tímpano a través do conducto auditivo facendoo vibrar. O tímpano transmite esa vibración a través da cadea de osiños ata os líquidos do caracol onde se atopan os mecanorreceptores sensibles que converten o estímulo en impulsos nerviosos polo nervio auditivo ata o cerebro.

- EQUILIBRIO : cando nos movemos móvese o líquido que enche os canais semicirculares. Este movemento é captado por unhas células ciliadas que informan ao cerebro e ao cerebelo, a través do impulso nervioso.    

ENFERMIDADES DO OÍDO : -  otitis : inflamación do oído medio. - síndrome de Meniere : afección do oído interno. Afecta ao equilibrio e a audición.

HIXIENE  DO OÍDO : limpar con auga e xabón, evitar música moi alta, non introducir obxectos.

 O SENTIDO DO TACTO

Os receptores do tacto están na pel. A pel ten  2 capas :

- EPIDERME : é a capa exterior, formada por tecido epitelial e células mortas, que teñen queratina que  

impermeabilizan a pel.  

- DERME : é a capa interior, formada por tecido conxuntivo, que proporciona elasticidade a pel. Na derme   desenvólvense os pelos onde están as terminacións nerviosas libres de dor e onde atopamos os corpúsculos táctiles. Son cuatro : - de Meissner (que detectan contacto) - de Vater-Pacini  (detectan presión) -   de Krause (detectan frío) - de Rufini (detectan calor).

ENFERMIDADES DA PEL :  - urticaria : reaccións alérgxica que producen manchas, ronchas, etc. - psoriase : descamación da pel.

O SENTIDO DO OLFACTO

O sentido do olfacto está no epitelio da mucosa nasal denominada pituitaria. Nela hai 2 rexións :  

- PITUITARIA VERMELLA (na parte inferiror) : contén abundantes capilares sanguíneos para quentar o aire que inspiramos.

- PITUITARIA AMARELA (na parte superior) : contén os receptores olfactivos que forman  o bulbo olfactivo.

 ENFERMIDADES DAS FOSAS NASAIS : - Rinite : inflamación da mucosa nasal.

O SENTIDO DO GUSTO

Os receptores do gusto atópanse nas papilas gustativas da lingua, do padal, da farinxe e da larinxe. As papilas detectan catro tipos de sabores : doce, salgado, ácido e amargo.

 

O APARELLO LOCOMOTOR

O aparello locomotor é o encargado de realizar as respostas motrices elaboradas polo sistema nervioso,

ademáis de ser o soporte interno do organismo e favorecer os movementos. Está formado polo sistema esquelético e polo sistema muscular :

- SISTEMA ESQUELÉTICO (parte pasiva) : é o responsable de soster o corpo, protexer os órganos vitais, servir de inserción aos músculos e fabricar as células sanguíneas na médula ósea. Está formado polo esqueleto (ca beza, tronco e extremidades) que é un conxunto de ósos con articulacións e ligamentos que permiten a súa unión.    

- SISTEMA MUSCULAR (parte activa) : produce os movementos, mantén a postura e permite a mímica. Está formado polos músculos e os tendóns.

OS ÓSOS

 Os ósos son órganos vivos formados por células, que se nutren e medran. Están compostos por coláxeno, sales de calcio e fósforo. Todo esto forma o tecido óseo que pode ser esponxoso (parte interna) e compacto (parte externa). Os ósos segundo a súa forma poden clasificarse en : - ósos planos (omo- 

plata, cranio) - ósos curtos (vértebras) – ósos longos (tibia, fémur, úmero)

 A zona central do óso chámase diáfise (dentro ten a medula ósea amárela) e os dous extremos chá- manse  epífise. Externamente están recubertos dun tecido chamado periostio. Ao nacer o esqueleto é de cartilaxe, despois a cartilaxe transfórmase en óso nun proceso chamado osificación. Este proceso ter- mina arredor dos 16 anos nas mulleres e 18 nos homes.   

ARTICULACIÓNS

Os ósos únense uns a outros por medio das articulacións. Poden ser de tres tipos :

- INMÓVILES : non se permite un desprazamento entre un óso e outro. Tamén se chaman suturas.  

- SEMIMÓBILES : unen fortemente os ósos por medio de ligamentos e tendóns aínda que se permite un  certo desprazamento entre os ósos. Entre vértebra e vertebra están os discos invertebrais.  

- MÓVILES :  permiten unha gran variedade de movementos entre os ósos que as forman. Os ósos únense por medio de ligamentos e entre ambos hai un cartilaxe articular. Ademáis entre os ósos hai  unha bolsas de líquido sinovial que actúa como lubricante.    

OS MÚSCULOS

Os músculos están formados por células alongadas denominadas fibras musculares. Os músculos son

capaces de contraerse e relaxarse, aumentando e disminuindo a súa lonxitude e provocando movementos. Existen tres tipos de músculos :  

- MÚSCULOS LISOS : é de contracción lenta e involuntaria e está formados por fibras musculares lisas (tubo dixestivo, vasos sanguíneos).

- MÚSCULOS CARDÍACOS : é de contracción rápida e involuntaria e están formados por fibras musculares estriadas (miocardio).  

- MÚSCULOS ESQUELÉTICOS : é de contracción rápida e voluntaria e realizan o movemento do esqueleto xunto ao sistema esquelético. Está formado por fibras musculares estriadas e cada unha rodéase dun ha fina capa de tecidos conxuntivos denominado endomisio. Estas fibras agrúpanse formando feixes musculares que están envoltos por un tecido chamado perimisio. Estes feixes agrúpanse para formar os músculos e están envoltos por un tecido chamado epimisio. Estas fibras prolónganse nos extremos dos músculos formando os tendóns, que unen os músculos cos ósos.

CLASIFICACIÓN DOS MÚSCULOS POLA FORMA : - anulares (esfínter) – planos (pectoral)  -  fusifor- mes (bíceps) - orbiculares (ollo)

CLASIFICACIÓN DOS MÚSCULOS POLA FUNCIÓN : - Flexores e extensores (bíceps e tríceps) - abdutores e adutores (afastan ou achegan unha extremidade ao eixe corporal) - pronadores e supinadores (xiran unha extremidade) - elevadores e depresores (levantan ou baixan partes do cuerpo) - esfínteres e dilatadores  (cerran ou abren orificios)

MOVEMENTOS

Os movementos prodúcense pola acción combinada entre os músculos e os ósos. Os músculos insértan- se nos ósos por medio de tendóns, cando o músculo se contrae tira do óso sobre o que está anclado e móveo. Como os ósos están en contacto por medio da articulación, e esta fai de punto de apoio produce- se o movemento. Os músculos realizan os movementos por pancas. No corpo podemos encontrar tres tipos de pancas segundo sexa o seu punto de potencia (P- punto onde se aplica a forza), o seu punto de resistencia (R- lugar onde aparece a forza que queremos vencer) e o seu punto de apoio (A- lugar onde nos apoiamos para realizar o movemento). Hai tres tipos de pancas:

- PANCA DE PRIMEIRO XÉNERO : o punto de apoio está no centro (pescozo)

- PANCA DE SEGUNDO XÉNERO : o punto de apoio está nun extremo e a potencia no outro (tobillo)  

- PANCA DE TERCEIRO XÉNERO : o punto de apoio está no extremo e a potencia no centro (brazo).

AS LESIÓNS DO APARELLO LOCOMOTOR : - fracturas - distensións e escordaduras – luxacións - contracturas musculares.

HÁBITOS SALUDABLES : - facer exercicio físico (quecemento) - alimentación equilibrada - calzado adecuado - ter unha postura adecuada - espaldas rectas ao levantar peso – non cargar excesivo peso nas espaldas