OS SERES VIVOS E AS FUNCIÓNS VITAIS (CCNN 2º eso)

                               OS SERES VIVOS E AS FUNCIÓNS VITAIS
Un ser vivo é un ser formado por células que é capaz de desempeñar as tres función vitais :

- FUNCIÓN DE NUTRICIÓN : é o conxunto de procesos polos que os seres vivos obteñen ou intercambian materia e enerxía co medio.

- FUNCIÓN DE RELACIÓN : función mediante a que os seres vivos son capaces de percibir cambios no medio e de reaccionar ante eles da forma máis axeitada para a súa supervivencia.

- FUNCIÓN DE REPRODUCIÓN : capacidade que teñen os seres vivos de orixinar descendentes que se desenvolven e manteñen as características dos seus proxenitores a través do tempo.

                                         OS ORGANISMOS DOS SERES VIVOS

ORGANISMOS UNICELULARES : constituídos por una única célula que realiza tódalas función vitais (EX: paramecios, ameba)

 COLONIAS : agrupacións de organismos unicelulares; cada un deles desempeña tódalas función vitais dun ser vivo independentemente (EX: volvox, colonias de algas verdes)

ORGANISMOS PLURICELULARES : están constituídos por moitas células que funcionan interconectadas e que coordinan a súa actividade para que o organismo funcione como un todo (EX: coral, cabalo, mosca). Os organismos pluricelulares poden ser sen órganos (poríferos, fungos, algas, cnidarios, plantas briofitas), con órganos (algún invertebrados, plantas cormófitas) e con aparatos (a mayoría dos invertebrados e tódolos vertebrados).

PARTES DUNHA CÉLULA : membrana plasmática, citoplasma, orgánulos, núcleo e material xenético ou ADN.

TIPOS DE CÉLULAS : - procariotas : non teñen núcleo definido e teñen parede celular, ADN no citoplasma, ribosomas e flaxelo. - eucariotas : teñen núcleo definido, no citoplasma teñen varios orgánulos diferentes e o núcleo está rodeado pola membrana nuclear.

A NUTRICIÓN

A nutrición é o conxunto de procesos polos que os seres vivos obteñen ou intercambian materia e enerxía co medio. Hai dous tipos de nutrición : - autótrofa (fabricación de nutrientes a partir de substancias inorgánicas). - heterótrofa (utilización dos nutrientes producidos por outros seres vivos como fonte de alimento).

OS PROCESOS DE NUTRICIÓN : - incorporación de nutrientes ou de substancias para fabricalos - intercambio de gases co exterior - utilización das substancias incorporadas ou fabricadas mediante o metabolismo (conxunto de reacción químicas que teñen lugar no interior da célula) - transporte de nutrientes e substancias de refugallo - eliminación ou excreción das substancias de refugallo producto da actividade do organismo

A NUTRICIÓN EN ORGANISMOS UNICELULARES : intercambian substancias e gases a través de toda a súa superficie (EX: as amebas capturan alimentos mediante os pseudópodos).

A NUTRICIÓN EN ORGANISMOS PLURICELULARES SINXELOS

- OS FUNGOS : aliméntanse de restos de organismos e o intercambio de gases co exterior realízano través da súa superficie.

- AS ALGAS PLURICELULARES : son autótrofas e realizan o intercambio de gases e substancias a tra- vés da súa superficie.

- OS MOFOS : son autótrofos, absorben auga e substancias minerais a través dos filoides e do cauloide e realizan o intercambio de gases e substancias a través da súa superficie.

A NUTRICIÓN NAS PLANTAS (autótrofas)

ASÍ É UNHA PLANTA CORMÓFITA : ten raíz (fixa a planta ao chan) - talo (sostén as ramas, as follas e os froitos) - follas (realizan a fotosíntese e o intercambio de gases). Tamén teñen tecidos especializados :

- TECIDOS PARA ADAPTARSE AO MEDIO TERRESTRE : - tecidos de soporte (proporcionan resistencia e elasticidade) – tecidos protectores (impermeabilizan e protexen para evitar perdas de auga).

- TECIDOS PARA INTERCAMBIAR SUBSTANCIAS : - a epiderme dos pelos radicais (absorben auga

e sales minerais para a fotosíntese; tamén incorporan osíxeno e expulsan dióxido de carbono) – a epiderme do envés das follas (mediante os estomas producese o intercambio de gases)

- TECIDOS PARA REALIZAR A FOTOSÍNTESE : - o parénquima clorofílico (o parénquima é un tecido de recheo e de almacenamento de substancias. En follas e talos novos hai cloroplastos para realizar a fotosíntese).

- TECIDOS PARA TRANSPORTAR SUBSTANCIAS (CONDUTORES) : - xilema (transporta auga e sa

les minerais, que é o zume bruto, dende as raíces ao resto da planta) – floema (transporta o alimento fa

bricado nas follas, que é o zume elaborado, a tódalas partes da planta).

- TECIDOS PARA CRECER : - meristemos (células con capacidade permanente para dividirse e especializarse noutros tecidos).

A NUTRICIÓN DAS PLANTAS PASO A PASO

- A ABSORCIÓN DAS SUBSTANCIAS MINERAIS E DA AUGA : a través dos pelos absorbentes da

raíz.

- O TRANSPORTE DO ZUME BRUTO : a través do xilema.

- A FOTOSÍNTESE : realízase nos cloroplastos onde se atopa a clorofila.

- A DISTRIBUCIÓN DO ZUME ELABORADO : a través do floema.

-  A RESPIRACIÓN : a eliminación de gases e doutros productos de excreción mediante a tranpiración (eliminación de auga en forma de vapor a través dos estomas) e a gutación (perdida de auga polos bordos das follas).

A NUTRICIÓN NOS ANIMAIS

 Os animais son heterótrofos e poden ser herbívoros, carnívoros ou omnívoros.

ALGÚNS ÓRGANOS PARA INXERIR ALIMENTOS : - os que perforan (carrachas, mosquitos, pulgóns) – os que filtran (baleas, flamencos) – os que absorben (algún parásitos intestinais como a tenia) – os que toran (os peteiros das aves, os dentes dos mamíferos, as mandíbulas de insectos e crustáceoa, as rádulas dos caracois)  

A DIXESTIÓN (extracción de substancias nutritivas dos alimentos)

AS PARTES DO APARATO DIXESTIVO DOS INVERTEBRADOS

- CAVIDADE DIXESTIVA : algún invertebrados como os cnidarios so teñen una cavidade dixestiva en forma de saco cun único orificio de entrada e de saída. As partes da cavidade dixestiva : boca, tentáculos, células, que fagocitan o alimentan, cavidade gastrovascular e cnidocisto.

- TUBO DIXESTIVO : a mayoría dos invertebrados posúen un tubo dixestivo con dous orificios, boca e ano. As partes do tubo dixestivo : boca, esófago, papo, moega, intestino e ano.  

AS PARTES DO APARATO DIXESTIVO DOS VERTEBRADOS

boca – esófago – estómago – intestino – glándulas salivares – fígado – páncreas

VARIACIÓNS DO MODELO XERAL DO APARATO DIXESTIVO DOS VERTEBRADOS

- NA BOCA : aves e tartarugas teñen pico córneo; as baleas teñen barbas; o resto dos vertebrados teñen dentes e os peixes non teñen glándulas salivares.

- NO ESTÓMAGO : as aves téñeno dividido en dúas partes (proventrículo e moega), tamén teñen papo; os rumiantes téñeno dividido en catro partes (bandullo, rede, libro e calleiro)

- NO INTESTINO : os herbívoros téñeno moi longo e un gran cego; nos mamíferos remata no ano; no resto dos vertebrados remata na cloaca.

INTERCAMBIO DE GASES (mediante o aparato respiratorio)

TIPOS DE APARATOS RESPIRATORIOS

- RESPIRACIÓN CUTÁNEA : realízase através da pel (anélidos terrestre e moitos anfibios)

- RESPIRACIÓN POR BRANQUIAS : as branquias son finas láminas con moitos vasos sanguíneos que están en contacto coa auga (animais acuáticos)

- RESPIRACIÓN POR TRÁQUEAS : as tráqueas son tubos moi finos que se ramifican por todo o corpo

ata chegar a tódalas células (insectos)

- RESPIRACIÓN POR PULMÓNS : típica dos vertebrados terrestres

A EXCRECIÓN E O APARATO EXCRETOR

TIPOS DE ÓRGANOS E DE APARATOS EXCRETORES NOS INVERTEBRADOS

- NEFRIDIOS : tubos con forma de embude (anélidos)

- GLÁNDULAS ANTENAIS : dous tubos que parecen antenas (crustáceos)

 TIPOS DE ÓRGANOS E DE APARATOS EXCRETORES NOS VERTEBRADOS

- RIL

- URÉTER : tubo que sae do ril

- VEXIGA URINARIA

- URETRA : expulsa a urina ao exterior

A DISTRIBUCIÓN DOS NUTRIENTES (mediante o aparato circulatorio)

APARATO CIRCULATORIO  

- TEN LÍQUIDO CIRCULANTE : nos vertebrados chámase sangue e nos invertebrados hemolinfa.

- TEN BOMBA IMPULSORA : pode ter forma de corazón ou de vaso contráctil.

- TEN VASOS (arterias, veas e capilares) : condutos polos que transita o líquido circulante.

Hai dous tipos de aparatos circulatorios o aberto (artrópodos, moluscos) e o pechado (vertebrados e algúns invertebrados).

 CIRCULACIÓN DOS VERTEBRADOS

 - CIRCULACIÓN SINXELA (peixes) : só ten un circuito e o corazón ten dúas cámaras (aurícula e ventrículo).  

- CIRCULACIÓN DOBRE (mamíferos) : corazón dividido en tres ou catro cámaras que forman dous circuitos : - xeral (distribúe o sangue rico en osíxeno dende o corazón aos órganos) – pulmonar (conduce o sangue pobre en osíxeno aos pulmóns, onde se osixena). Hai dous tipos de circulación dobre : - completa (o sangue osixenado non se mestura co pobre en osíxeno) – incompleta (o sangue osixenado mesturase co pobre en osíxeno).